با
ابوسفیان و عباس مشغول گفتگو بودیم مثل هر روز و همیشه در مورد تجارت و
بازار و کار و کاسبی سرگرم بودیم که سه نفر وارد شدند و کنار کعبه
ایستادند. یک مرد، یک نوجوان و یک زن. اعمالی را انجام می دادند که تا به
آن روز ندیده بودم اول تعجب کردم، بعد خنده ام گرفت و گفتم این سه تن
کیستند؟ این چه اعمال جدیدی است؟

گفت: آیین جدیدی است می‌بینی؟

آنکه جلو ایستاده است محمد پسر عبدالله است. آن زن دختر خویله خدیجه است. و آن نوجوان علی پسر ابی طالب است.

گفتم چه می کنند؟

گفت نماز می خوانند . دینی آمده است که تنها این سه تن به آن پایبندند.

خنده
ای کرد و ادامه داد: آری! خدایی ظهور کرده است بر کل زمین که فقط این سه
تن به آن ایمان دارند ، اکنون هم نماز می خوانند. به آن کودک نگاه کردم؛
خیلی آرام مشغول نماز خواندن بود. گفت: من نمی دانم آن نوجوان دگر چه
می‌کند؟ او الان باید بازی کند، او را به نماز خواندن چه کار ...

نویسنده: سید ابراهیم پیشکار

از تبیان

برای
بهتر شدن در هر امری نیاز به تمرین و ممارست هست که مهارت ایجاد شود در
امور معنوی هم همین است اگر کسی میخواهد یک دیندار واقعی باشد و در جاده
کمال گام بردارد باید بداند که انجام دستورات دینی نیاز به دقت و تمرین و
مداومت دارد .

مثلا برای تأثیر نماز، ستون دینمان  خداوند متعال در قرآن کریم در وصف مؤمنان میفرماید : «الَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ»¹ ؛ آنان که بر نماز خویش پیوسته و پاینده‏اند.

این
ویژگى آنهاست که ارتباط مستمر با درگاه پروردگار متعال دارند، و این
ارتباط از طریق نماز تأمین مى گردد، نمازى که انسان را از فحشاء و منکر
باز مى دارد، نمازى که روح و جان انسان را پرورش ‍ مى دهد، و او را همواره
به یاد خدا مى دارد، و این توجه مستمر مانع از غفلت و غرور، و فرو رفتن در
دریاى شهوات ، و اسارت در چنگال شیطان و هواى نفس مى شود.

بدیهى است منظور از مداومت بر نماز این نیست که همیشه در حال نماز باشند، بلکه منظور این است در اوقات معین نماز را انجام مى دهند.

اصولا
هر کار خیرى آنگاه در انسان اثر مثبت مى گذارد که تداوم داشته باشد، و لذا
در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) مى خوانیم : ان
احب الاعمال الى الله ما دام و ان قل : محبوبترین اعمال نزد خدا چیزى است که مداومت داشته باشد، هر چند کم باشد.

در حدیثى از امام باقر (علیه السلام ) مى خوانیم : منظور این است هر گاه انسان چیزى از نوافل را بر خود فرض مى کند همواره به آن ادامه دهد.

گاه
دیده میشود که بعضی از جوانان عزیز به این بهانه که هیچ تحولی را در نتیجه
نمازشان مشاهده نمیکنند نسبت به نماز بی رغبت میشوند  و گاه ممکن است نماز
را به طور کل ترک کنند که این دامی است خطرناک از طرف شیطان مخصوصا با این
فضای شبه ناکی که ما در آن قرار داریم باید هر چه بیشتر به نماز پناه
ببریم تا بدین وسیله راه هدایت را تشخیص دهیم و به بیراهه های مخوف در
نیفتیم و سقوط نکنیم .

گاه یک غبطه و حسرت نسبت به بزرگان و
پیشوایان ممکن است ما را به نماز خودمان بدبین و بی میل کند مثلا با خود
میگویم نماز آیت الله بهجت کجا و نماز من کجا؟ یا فلان عالم نماز میخواند
ما هم نماز میخوانیم؟ خوب این خوب است اما نباید این مقایسه به جای تلاش
ما را به عقب براند و بی میل کند به نماز بلکه باید آگاه بود که بزرگان
اساتید ما هستند و ما برای استاد شدن باید راه آنها را برویم تا بدان مقصد
عالی برسیم نه با یک مقایسه نابجا نا امید گشته و راه پسرفت پیش گیریم .

اگر
مداومت بر نماز باشد و شخص در هر چه بهتر شدن آن بکوشد آنجاست که به لذت
عبادت دست خواهد یافت تکلیف و عبادت سخت است و کسی در این راه موفق است که
سختی ها را به جان بخرد والا با داشتن آرزو و حسرت در دل کاری از پیش
نمیرود باید در مقابل طوفان شهوات و غرایز و زرق و برق دنیا مقاوم بود بعد
ما هم میشویم الگو و نمونه برای دیگران.(انشاء الله)

1- سوره معارج آیه 23.

از:

محمدی_گروه دین و اندیشه تبیان

امام صادق(علیه‌السلام) حکایت فرمود:

حضرت فرمود: بین تو و ابلیس دو پدر فاصله است؟

گفت: آرى. فرمود: چند سال عمر کرده‌اى؟

پاسخ
داد: به مقدار عمر دنیا، آن روزى که قابیل، هابیل را کشت، من نوجوان بودم
و مى‌شنیدم که آن دو چه مى‌گویند؛ و کار من این بود که بین افراد تفرقه و
دشمنى ایجاد مى‌کردم، و بر بام خانه‌ها و سر دیوارها مى‌رفتم و شور و شیون
به راه مى‌انداختم، و سعى داشتم که افراد صله رحم نکنند، نیز خوراک و طعام
انسان‌ها را فاسد مى‌گرداندم .

حضرت رسول اکرم(صلوات الله علیه) فرمود: کارهاى بسیار زشت و خطرناکى را انجام داده‌اى .

"هام"
گفت: مدت‌ها است توبه کرده‌ام و توسط حضرت نوح(علیه‌السلام) هدایت گشتم و
سوار کشتى او شدم، من همراه حضرت هود(علیه‌السلام)، در مسجد هنگام عبادت
با دیگر مؤمنین حضور داشتم، و با حضرت إلیاس(علیه‌السلام) در جریان
ریگ‌هاى بیابان بودم؛ و آن هنگامى که خواستند حضرت ابراهیم (علیه‌السلام)
را در آتش بیندازند حضور داشتم؛ و چون خواستند حضرت یوسف(علیه‌السلام) را
به چاه افکنند کنارش بودم، او را در بغل گرفته و آهسته در چاه نهادم،
هچنین در زندان، مونس و همدم او بودم .

و نیز مدتى با حضرت
موسى(علیه‌السلام) بودم و مقدارى از تورات را به من تعلیم نمود و فرمود:
چنانچه حضرت عیسى را ملاقات کردى، سلام مرا به او برسان، و حضرت
عیسى(علیه‌السلام) مقدارى از انجیل را به من تعلیم داد و سپس فرمود: سلام
مرا به حضرت محمد(صلّى الله علیه و آله) برسان .

پس یا رسول الله! سلام حضرت عیسى بر تو باد.

رسول خدا(صلوات الله علیه) فرمود: سلام خدا بر او باد و نیز سلام بر تو که سلام رسان هستى، اى هام! چنانچه خواسته‌اى دارى، بگو؟

هام
گفت: آرزوى من آن است که خداوند تو را براى هدایت و نجات امّت نگه دارد و
این که امّت، صادقانه مطیع وصىّ و خلیفه‌ات باشند، چون که امّت‌هاى گذشته
به جهت مخالفت و دشمنى با اوصیاى پیغمبرانشان هلاک شدند، و تقاضاى دیگر من
آن است که مقدارى از قرآن را به من بیاموزى تا در نماز بخوانم .

پیامبر اکرم به امام على(علیهماالسلام) فرمود: یا على! "هام" را تعلیم ده و با او مدارا کن .

هام اظهار داشت: یا رسول الله ! این شخص کیست؟ تا همدم او باشم، چون جنّیان فقط تابع پیغمبر و یا خلیفه او هستند.

حضرت فرمود: اى هام! خلیفه دیگر انبیاء چه کسانى بودند؟

گفت:
خلیفه آدم فرزندش "شیث" بود، خلیفه نوح، "سام"، خلیفه هود، "یوحنّا" پسر
عموى هود بود و خلیفه ابراهیم،" اسماعیل"، خلیفه اسماعیل، "اسحاق"، خلیفه
موسى، "یوشع"، خلیفه عیسى، "شمعون"، و اینها خلیفه پیغمبران خود گشتند،
چون زاهدترین افراد نسبت به دنیا و راغب‌ترین آنها در آخرت بودند.

پیامبر
خدا فرمود: در کتاب‌هاى آسمانى چه کسى خلیفه من معرفى شده است؟ گفت: در
تورات، شخصى به نام «ایلْیا» ذکر شده؛ پس حضرت فرمود: این شخص، همان
«ایلیا» است؛ و یکى از نام‌هاى دیگر او، حیدر است .

سپس "هام" بر حضرت على (علیه‌السلام) سلام کرد.

پس از آن حضرت على(علیه‌السلام) بعضى از سوره‌هاى قرآن را به "هام" نبیره شیطان تعلیم نمود.

برگرفته از خرایج راوندى، ج 2، ص 856- 858، ح 72/ بصائر الدّرجات، ص 121، ح 13.

طلیعه نوشتار             ×          برترین اندیشمند         ×          دریای کرم

مدافع حریم اسلام     ×           کرامات رضوی            ×           انیس قرآن

پاسدار نماز                ×           اسوه شجاعت            ×          حکیم خردورز

طلیعه نوشتار

امام هشتم شیعیان حضرت علی بن موسی الرضا علیه‌السلام روز یازدهم ذیقعده سال 148 هـ. ق در مدینه دیده به جهان گشود.(1)

دوران
امامت آن حضرت 20 سال بود که با سه تن از حکمرانان مستبدّ عباسی، یعنی
هارون (ده سال)، امین (پنج سال) و مأمون (پنج) سال معاصر بود. امام رضا در
آخر ماه صفر سال 203 هـ. ق در سن 55 سالگی توسط مأمون مسموم شد و در
سناباد نوقان که امروزه یکی از محلات مشهد مقدس محسوب می‌شود به شهادت
رسید و در محل مرقد فعلی به خاک سپرده شد. (2)

آن بزرگوار همانند
دیگر امامان معصوم علیه‌السلام دارنده تمام کمالات و فضائل اخلاق انسانی
در مرتبه اعلی بود. او آن چنان در قلّه شکوهمند کمال و فضیلت قرار داشت که
نه تنها دوستان و پیروانش او را ستوده اند، بلکه دشمنان کینه توز و سرسخت
به مدح و ستایش او پرداخته‌اند. درباره اوصاف اخلاقی آن حضرت «ابراهیم بن
عباس» می‌گوید: «هرگز ندیدم که امام رضا علیه‌السلام به کسی یک کلمه جفا
کند و ندیدم که سخن شخصی را قطع کند و ندیدم که نیازمندی را از درگاه خویش
رد کند. او هرگز در حضور افراد تکیه نمی‌داد و هرگز او را ندیدم که با
صدای بلند خنده کند، بلکه خنده اش تبسم و لبخند بود. وقتی که خلوت می‌کرد
و کنار سفره می‌نشست، همه خدمت کاران و غلامان را کنار سفره می‌نشاند.»(3)

آنچه
خوانندگان عزیز و محترم در پیش رو دارند، گامی است در بیان فضائل اخلاقی و
صفات حمیده پیشوای هشتم شیعیان امید است که ره توشه ای باشد برای پویندگان
راه امامت و ولایت.

برترین اندیشمند

خود
امام رضا علیه‌السلام در مورد دانش بی کران حضرتش و برتری بر اندیشمندان و
متفکّرین علوم مختلف می‌فرماید: «زمانی من در مسجد النبی می‌نشستم و در آن
موقع دانشمندان زیادی در مدینه بودند، هرگاه یکی از آنها در پاسخ پرسشی
عاجز می‌گشت و دیگران هم نمی‌توانستند از عهده جواب برآیند، همگی به من
اشاره می‌کردند و مسائل مشکل را مطرح می‌کردند و من پاسخ همه آنها را
می‌دادم.»(4)

مرحوم شیخ صدوق می‌گوید: «مأمون در هر جا که احتمال
می‌داد دانشمندی باشد و توانایی مناظره و مباحثه با امام رضا علیه‌السلام
را داشته باشد به مجلس خویش دعوت می‌کرد و او را با امام هشتم علیه‌السلام
وارد بحث می‌نمود.

او در این زمینه تلاش های فراوانی به عمل آورد تا
اندیشمندان و نظریه پردازان فرقهها و گروه های مختلف اسلامی و غیراسلامی
در مباحثه علمی بر آن حضرت پیروز شوند، امّا امام رضا علیه‌السلام در تمام
آن جلسات و مناظره های سنگین و پیچیده بر تمام دانشمندان عصر خویش غلبه
می‌کرد. آن حضرت با کسی به بحث و مناظره نمی‌پرداخت مگر این که در پایان،
طرف مقابل به فضیلت و برتری و دانش سرشار امام هشتم علیه‌السلام اعتراف
می‌نمود و در برابر استدلال های قوی و محکم او سر تعظیم فرود می‌آورد.»(5)

دریای کرم

«یسع
بن حمزه» می‌گوید: در مجلس امام رضا علیه‌السلام مشغول گفت و گو بودیم که
مردی وارد شد و گفت: سلام بر تو ای فرزند پیامبر خدا! من مردی از دوستان
شما هستم. اکنون از زیارت خانه خدا بازگشته‌ام و چیزی که بتوانم با آن خود
را به خانه برسانم ندارم. مرا به دیارم بفرست، من دارای نعمت و دولت هستم
و مستحق صدقه نیستم. آنچه به من ببخشی از سوی شما صدقه خواهم داد. امام
علیه‌السلام از او خواست بنشیند بعد از پایان جلسه حضرت به خانه رفت و
لحظاتی بعد در را بست؛ سپس دستش را از بالای در بیرون آورد و پرسید آن مرد
خراسانی کجاست؟ مرد پاسخ داد: این جا هستم. امام علیه‌السلام فرمود: این
دویست دینار را بگیر و با آن هزینه سفرت را تأمین کن. یکی از یاران حضرت
پرسید: فدایت شوم به او مهربانی کردی و چهره پنهان ساختی؟!

حضرت
فرمود: چون نیازش را برآوردم، نخواستم خواری خواهش را در چهره اش ببینم.
آیا این حدیث پیامبرصلی‌الله‌علیه‌و‌آله را نشنیده ای که فرمود: کار نیکی
که پنهان انجام شود، برابر هفتاد حج است.(6)

مدافع حریم اسلام

مسأله
دفاع فرهنگی و علمی از کیان اسلام و جلوگیری منطقی از بدعتها و گمراهیها
از ضروریات اسلام است و موجب پاداش های عظیم و محبوبیّت های بسیار بزرگ در
پیش گاه خداوند خواهد شد؛ به طوری که پیامبرصلی‌الله‌علیه‌و‌آله در مورد
نگهبانی از حریم دین و حکومت اسلامی فرموده است: «یک شب نگهبانی از حریم
حکومت اسلامی برتر از هزار شب عبادت که روزش را انسان روزه بگیرد
می‌باشد.»(7)

حضرت امام رضا علیه‌السلام در این راستا می‌فرماید:
«عده ای از غالیان، اخباری را در مورد تشبیه به خدا و مسأله جبر در شأن ما
به دروغ جعل کردند و با این بیهوده گوییها عظمت خدا را کوچک نمودند.

هر
کس آنها را دوست بدارد با ما دشمنی نموده و هر کس آنها را دشمن بدارد با
ما دوستی نموده است؛ هر کس با آنها رابطه برقرار سازد از ما بریده است و
هرکس از آنها ببرد با ما پیوند برقرار نموده است، هرکس نسبت به آنها بی
اعتنایی کند، به ما نیکی نموده و هرکس به آنها نیکی کند، به ما بی اعتنایی
و جفا کرده است: هر کس آنها را گرامی بدارد به ما اهانت نموده و هر کس که
به آنها اهانت کند، به ما احترام نموده است، هر کس به آنها بدی کند به ما
خوبی کرده و هر کس به آنها خوبی کند، به ما بدی نموده است، هر کس آنها را
تصدیق کند، ما را تکذیب نموده و هرکس که آنها را تکذیب کند، ما را تصدیق
نموده است. هر کسی که شیعه ماست، هرگز آنها را یار خود نگیرد و با آنها
همکاری ننماید.»(8)

کرامات رضوی

معجزات
و کرامات حضرت رضا علیه‌السلام بسیار زیاد است، به طوری که شیخ حرّ عاملی
می‌نویسد: «معجزات امام رضا علیه‌السلام از حدّ تواتر تجاوز کرده است.»(9)
بنابراین چه بسیار انسان‌هایی هستند که با تشرّف به بارگاه ملکوتی آن امام
همام علیه‌السلام از دریای بی کران کرامتش بهره و نصیبی برده‌اند.

شیخ
صدوق می‌گوید: وقتی رکن الدوله، یکی از وزرای حکومت آل بویه را از رفتن به
زیارت امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام با خبر ساختم، به من گفت: مرقد
آن امام علیه‌السلام را بارها زیارت کرده ام و حاجت های زیادی از ایشان
گرفته‌ام. هنگامی که به آن جا رفتی برای من دعا کن و به جای من زیارت نما
که در آن مکان دعا اجابت می‌شود.(10)

«ابومنصور عبدالرزّاق» وقتی
فهمید که حاکم توس (معروف به بیوردی) فرزندی ندارد، به او گفت: چرا به
زیارت امام رضا علیه‌السلام نمی‌روی تا در آن جا از خداوند فرزندی طلب
کنی؟ من بارها در آن جا حوائجی از خداوند خواسته ام و خداوند حاجتم را به
برکت آن امام بزرگوار بر آورده نموده است. حاکم توس می‌گوید: نزد امام رضا
علیه‌السلام رفتم و از خداوند حاجتم را خواستم. خداوند فرزند پسری به من
عطا کرد.(11)

انیس قرآن

ره
پویان راه یقین و سالکان کوی عشق از آن جایی که دل در گرو ذات اقدس خداوند
دارند، کتاب او را پرتوی از ذات الهی و واسطه سخن ربّ مالک با عبد سالک
می‌دانند، از این رو با قرآن انس ویژه ای داشته و دل و جان و اعمال خویش
را با آن گوهر حیات بخش خدایی می‌کنند.

در سیره هشتمین ستاره
فروزان آسمان امامت و ولایت انس با قرآن به وضوح دیده می‌شود. آن بزرگوار
هر سه روز یک بار تمام قرآن را تلاوت می‌کرد و در آیات آن تدبّر می‌نمود.

امام
رضا علیه‌السلام شبها هنگام خوابیدن، در بستر خویش زیاد قرآن می‌خواند و
چون به آیه ای می‌رسید که در آن یادی از بهشت یا جهنم شده است، می‌گریست و
از خداوند بهشت می‌طلبید و از دوزخ به خداوند پناه می‌برد: «... فاذا مرّ بآیةٍ فیها ذکر جنّةٍ او نارٍ بکی و سأل اللّه الجنّة و تعوّذ به من النّار.»(12)

همچنین
درباره اوصاف قرآن سخنان گهرباری از ایشان به یادگار مانده است که هر
خواننده را به فکر و اندیشه در این کتاب وا می‌دارد. آن حضرت قرآن کریم را
کتاب هدایت گر، سرچشمه حیات و مایه عزّت دانسته، بنابراین می‌فرماید: «هو
حبْل اللّه المتین و عروتُهُ الوثْقی و طریقتُهُ المُثلی، المؤدّی الی
الجنّة و المنجی من النّار لا یخْلُقُ من الازمنة و لا یغثُّ علی الالسنة
لانّه لمْ یجعلْ لزمانٍ دون زمانٍ بلْ جُعل دلیلُ البرهان و حجّةٌ علی کلّ
انسانٍ لایأتیه الباطلُ منْ بین یدیه و لا من خلفه تنزیلٌ من حکیمٍ حمیدٍ؛(13)
قرآن ریسمان محکم الهی و دستگیره محکم و راهی نمونه و بی بدیل است که به
بهشت منتهی می‌شود و انسان را از آتش نجات می‌دهد. در طول زمان کهنه
نمی‌شود و ارزش و اعتبار خود را از دست نمی‌دهد، زیرا برای یک عصر قرار
داده نشده است، بلکه راهنما، برهان و حجّت برای هر انسان است. باطل و
نادرستی در آن راه نمی‌یابد، نه از پیش رو و نه از گذشته ها. این کتاب
فرستاده خدای حکیم و ستوده است».

پاسدار نماز

همه
پیامبران و امامان و اولیای خدا حرمت نماز را به بهترین وجه حفظ می‌کردند
و آن را با کیفیت بسیار عالی اقامه می‌نمودند. پس از معرفت به خدا و اصول
اعتقادات، بر همه چیز آن را مقدّم می‌داشتند.

از منظر حضرت رضا
علیه‌السلام هیچ عملی برتر و با ارزش تر از نماز نیست و آن را در اول وقت
اقامه می‌کرد به همین جهت آن حضرت علیه‌السلام به «ابراهیم بن موسی»
فرمود: «لاتؤخّرنّ الصّلوة عن اوّل وقتها الی آخر وقتها من غیر
علّةٍ...؛(14) نماز را همیشه در اول وقت شروع کن و آن را بدون علت از اول
وقت به تأخیر مینداز...»

امام هشتم به هیچ قیمتی فضیلت نماز اول وقت
را از دست نمی‌داد. حتی در مهم ترین جلسات سیاسی و علمی امام به نماز اول
وقت اهمیّت می‌داد. نقل می‌شود که به دستور مأمون، علمای برجسته از فرقه
های گوناگون در مجالس مناظره حاضر می‌شدند و امام رضا علیه‌السلام با آنها
بحث و مناظره می‌کرد. در یکی از این مجالس «عمران صائبی» که از دانشمندان
بزرگ بود، حاضر شد و درباره توحید با امام رضا علیه‌السلام وارد گفت و گو
گردید. در آن جلسه امام سؤال های او را با حوصله، متانت و استدلال های
قطعی پاسخ داد و او را به سوی توحید متمایل کرد. هنگامی که بحث و مناظره
به اوج خود رسیده بود، حضرت رضا علیه‌السلام احساس کرد که وقت اذان ظهر و
هنگام نماز است، بنابراین به مأمون فرمود: وقت نماز فرا رسیده است.

عمران
صائبی که به حقایقی دست یافته و از دریای دانش سرشار امام هشتم بهره هایی
برده بود با التماس گفت: آقای من! گفت و گو و پاسخ های خویش را قطع مکن،
زیرا دل من آماده پذیرش سخنان شماست. امّا آن حضرت تحت تأثیر سخنان عاطفی
و احساس برانگیز او قرار نگرفت و فرمود: عیبی ندارد نماز را می‌خوانیم و
دوباره به گفت و گو ادامه خواهیم داد. در این حال امام و همراهان به اقامه
نماز مشغول شدند. حضرت بعد از اقامه نماز دوباره به گفت و گو ادامه داد و
پاسخ های روشن گرانه خویش را ارایه نمود.(15)

اسوه شجاعت

پس
از شهادت حضرت امام موسی کاظم علیه‌السلام دوران امامت حضرت امام رضا
علیه‌السلام در عصر هارون آغاز شد. با این که شرایط بسیار سخت بود امام
امامت خود را آشکار و هدایت مردم را شروع کرد.

محمدبن سنان که یکی
از شیعیان است می‌گوید: به امام رضا علیه‌السلام عرض کردم: «شما چگونه
جرأت کردید که بعد از پدرتان، امامت خود را آشکار کنید با این که از شمشیر
هارون خون می‌چکد؟» آن حضرت در پاسخ سؤال من فرمود: «همان گونه که
پیامبرصلی‌الله‌علیه‌و‌آله در برابر ابوجهل ایستادگی و مقاومت کرد و
فرمود: اگر ابوجهل یک دانه مو از سرم بردارد من پیامبر نیستم، من نیز به
شما می‌گویم: اگر هارون از سرم یک لاخه مو بگیرد، من امام نیستم.»(16)

حکیم خردورز

امام
رضا علیه‌السلام در روزگاری که امامت الهی در حد پادشاهی و ولایت عهدی
تنزّل یافته بود، از عقل و خرد خویش بیش ترین بهره را برد و با تشکیل
مناظرات و احتجاجات عقلانی، خردورزان را جذب خویش نمود و عده ای از آنها
را به راه اصلی و حجت ظاهری و امامت هدایت نمود.

آن حضرت در تمام
عرصه های زندگی به ویژه عرصه سیاسی اش رفتاری کاملاً حکیمانه و خردورزانه
داشت. پذیرش ولایت عهدی در دوران امامتش یک موضع کاملاً عاقلانه بود که
توانست تمام شیطنتها و نقشه های مأمون را خنثی کند.

نتیجه این
خردورزی و تدبیر آن شد که اولاً: افرادی که حتی امام را نمی‌شناختند و یا
بغض آن حضرت را در دل داشتند با این تدبیر حکیمانه جزو عاشقان و شیفتگان
امام رضا علیه‌السلام شدند.

ثانیاً: نه تنها مأمون نتوانست
معارضان و مخالفان شیعی را به خود خوش بین سازد، بلکه امام علیه‌السلام
مایه امید و تقویت روحیه آنان شد و ثالثاً: نه تنها مأمون نتوانست امام
علیه‌السلام را

متهم به حرص بر دنیا و عشق به مقام و منصب نماید، بلکه حشمت ظاهری بر عزّت معنوی او افزود.

کوتاه
سخن این که مأمون در این معامله نه تنها چیزی بدست نیاورد، بلکه بسیاری
چیزها را از دست داد. این جا بود که مأمون احساس شکست و خسران کرد و در
صدد برآمد که خطای فاحش خود را جبران کند که تنها راه آن شیوه توسل به قتل
و نقشه بود.(17)

1. اصول کافی، کلینی، ج 1، ص486.

2. الارشاد فی معرفة حجج اللّه علی العباد، شیخ مفید، ص304.

3. عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج 2، ص 182.

4. بحار الانوار، مجلسی، ج 49، ص 100.

5. مأخذ قبل، ج 1، ص 152.

6. اصول کافی، ج 4، ص 24.

7. نهج الفصاحه، ترجمه ابوالقاسم پاینده، حدیث 1355.

8. اثباة الهداة، شیخ حرّ عاملی، ج 7، ص 446ـ 445.

9. همان، ج 6، ص 117.

10. همان، ج 6، ص 103.

11. عیون اخبار الرضا، ج 2، ص279.

12. همان، ص 196.

13. بحارالانوار، ج 17، ص 210.

14. همان، ج 49، ص49.

15. التوحید، شیخ صدوق، ص 434.

16. انوار البهیّه، محدّث قمی، ص340.

17.
گزیده‌ای از پیام مقام معظّم رهبری (دامت توفیقاته) به نخستین کنگره حضرت
امام رضا علیه‌السلام به نقل از مجلّه پاسدار اسلام، شماره 273، شهریور
1383، ص 13.

منبع : نشریه کوثر، شماره 67

استناد به شیوه گفتار یا رفتار بزرگان، عامل مهمی در تأثیر نکته های اخلاقی در مخاطب به شمار می‌آید. پیشوای نهم، امام جواد علیه السلام نیز گاه برای بیان معارف دینی، به روش پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله استناد می‌کردند. آن حضرت فرمودند: «پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله پس از نماز چنین دعا می‌کرد: خدایا! [گناهانی] را که پیش‌تر کرده‌ام یا می‌کنم، نهان و آشکار مرا، اسراف بر خودم را و آنچه را تو بهتر از من می‌دانی، بر من بیامرز. خدایا! تو پیش از همه و پس از همه هستی،... تا زمانی که زندگی را برایم بهتر می‌دانی، مرا زنده نگاه دار و آن گاه که مرگ را برایم بهتر می‌دانی، مرا بمیران.... خدایا! ما را به زینت ایمان زیبا کن و راهنما و رهیافته قرار ده. ای پروردگار من! دلی پیراسته و زبانی راستگو از تو می‌خواهم، از آنچه می‌دانی، آمرزش می‌طلبم و نیکوترین آنچه می‌دانی، از تو می‌خواهم و از بدی آنچه می‌دانی به تو پناه می‌برم، که تو می‌دانی و ما نمی‌دانیم و تو به نهانها بسیار آگاهی».

بر اساس متون دینی ما نماز عامل کمال انسان و حافظ او از آلودگی‏ها و صفات مذموم و ناپسند است. همچنین این رفتار معنوی تاثیر بسزایی در بیدار کردن روح نظم و حفظ نظام انسان دارد. نماز تسلی‎بخش و آرامش‎بخش دل‏های مضطرب در انسان‏های خسته و نگران است. نماز شاخص رهروان راه خدا و بهترین وسیله ارتباط صمیمانه رب العالمین است.

امام صادق(علیه‎السلام) جایگاه مهم نماز را در زندگی و رفتار روزانه یک مسلمان برای اقشار مختلف به ویژه جوانان تبیین نموده و فرمود: «اول ما یحاسب به العبد علی الصلوة فاذا قبلت قبل منه سائر عمله و اذا ردت علیه رد علیه سائر عمله(1)؛ [روز قیامت] اولین چیزی که از بنده محاسبه می‏شود نماز است. اگر از او نماز پذیرفته شد، سایر اعمالش نیز پذیرفته می‏شود اما اگر نماز او رد شد سایر اعمال [نیک] او نیز رد خواهد شد.»

آن حضرت در مورد زیان‏هایی که در اثر دوری از نماز برای انسان رخ می‏دهد به ابن جندب فرمود: «ویل للساهین عن الصلوات، النائمین فی الخلوات، المستهزئین بالله و آیاته فی الفترات اولئک الذین لاخلاق لهم فی الآخرة و لا یکلمهم الله یوم القیامة و لا یزکیهم و لهم عذاب الیم(2)؛ وای بر آنها که از نماز غفلت کنند و در خلوت بخوابند و خدا و آیاتش را در دوران ضعف دین استهزاء کنند، آنان کسانی هستند که در آخرت بهره ندارند و خدا در روز قیامت ‏با آنان سخن نخواهد گفت و آنان را تبرئه نخواهد کرد و عذاب دردناک برای آنهاست.»

پی‎نوشت‎ها:

1- من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 208.

2- تحف العقول، ص 302.