على علیه السلام از زبان پیامبر صلى الله علیه و آله

دوست داشتن امام على علیه السلام

951-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:دوستى على گناهان را فرو مى‏خورد همچنان که آتش هیمه را. ⁽¹⁾

952-سر لوحه کارنامه مؤمن،دوستى على بن ابى طالب است. ⁽²⁾

953-هر گاه خداوند عشق و دوستى على را در دل مؤمنى استوار سازد و با این حال قدمش بلغزد (خطایى از او سر زند) در روز قیامت قدمش را بر صراط استوار نگه دارد. ⁽³⁾

دشمن داشتن امام على علیه السلام

954-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله-به على علیه السلام-:تو را جز مؤمن دوست ندارد و جز منافق دشمنت ندارد. ⁽⁴⁾

احادیث در این زمینه بسیار زیاد و بلکه متواترند.

955-امام على علیه السلام:اگر با این شمشیرم بر بینى مرد با ایمان زنم که مرا دشمن گیرد،هرگز با من دشمنى نکند و اگر همه دنیا را به منافق دهم تا مرا دوست دارد،هیچگاه دوستم ندارد.و این از آن روست که قضا جارى گشت و بر زبان پیامبر امى گذشت که فرمود:اى على!مؤمن تو را دشمن ندارد و منافق دل به دوستى تو نسپارد. ⁽⁵⁾

على پیشواى نیکوکاران

956-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:على پیشواى نیکوکاران است و کشنده بدکاران،هر که او را یارى کند یارى شود و هر که از یارى او دست‏شوید،بى‏یار ماند. ⁽⁶⁾

957-به على علیه السلام-:آفرین و مرحبا به سرور مسلمانان و پیشواى پرهیزگاران. ⁽⁷⁾

958-اى على!خداوند...دوست داشتن مستمندان را به تو بخشیده است،از این رو آنان به پیشوایى تو خرسندند و تو به داشتن پیروانى چون ایشان. ⁽⁸⁾

959-درباره على به من وحى شده که او سرور مسلمانان،پیشواى پرهیزگاران و رهبر رو سپیدان است. ⁽⁹⁾

على امام و پیشواى شماست

960-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:آیا شما را به چیزى رهنمون شوم که تا هر گاه بر آن توافق کنید، ⁽¹⁰⁾ به هلاکت در نیفتید؟!همانا ولى شما خداوند و امامتان على بن ابى طالب است.پس،خیر خواه و مخلص او باشید و تصدیقش کنید.همانا این مطلب را جبرئیل به من خبر داد.

961-همانا خداوند عز و جل درباره على بن ابى طالب بمن سفارشى فرمود.گفتم:بار پروردگارا،آن را برایم روشن فرما.فرمود:بشنو!عرض کردم:گوش به فرمانم.فرمود:همانا على پرچم هدایت و پیشواى دوستان من و روشنایى (راه) کسانى است که مرا اطاعت کنند.او کلمه‏اى است که با پرهیزگاران همراهش کردم.هر که او را دوست‏بدارد مرا دوست داشته و هر که از او اطاعت کند از من اطاعت کرده است. ⁽¹¹⁾

962-خداوند درباره على به من سفارشى فرمود.عرض کردم:بار خدایا!آن را برایم توضیح بده.فرمود: گوش کن!عرض کردم:گوش مى‏کنم.فرمود:همانا على پرچم هدایت و پیشواى دوستان من است.این را به او بشارت ده.پس،على آمد و من به او بشارت دادم. ⁽¹²⁾

على جانشین من است

963-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:اى بنى هاشم!همانا برادر من،وصى من و وزیر من و جانشین من در میان خانواده‏ام على بن ابى طالب است.او دین مرا مى‏پردازد و وعده‏ام را به کار مى‏بندد. ⁽¹³⁾

964-جبرئیل نزد من آمد و گفت:اى محمد!پروردگارت[به تو درود مى‏فرستد و]مى‏گوید:همانا على بن ابى طالب وصى و جانشین تو در میان خانواده و امت تو مى‏باشد. ⁽¹⁴⁾

965-اشاره به على علیه السلام-:این برادر و وصى و جانشین من در میان شماست.فرمانش را بشنوید و اطاعت کنید. ⁽¹⁵⁾

على وصى من است

966-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:همانا وصى من،رازدار من و بهترین بازماندگانم و کسى که وعده‏ام را به کار مى‏بندد و دینم را ادا مى‏کند على بن ابى طالب است. ⁽¹⁶⁾

967-هر پیامبر وصى و وارثى دارد و على وصى و وارث من است. ⁽¹⁷⁾

ابن ابى الحدید مى‏نویسد:بعد از رحلت پیامبر خدا صلى الله علیه و آله حضرت على به نام وصى رسول الله خوانده مى‏شد چون پیامبر مطالب و خواسته‏هاى خود را به او وصیت کرده بود.اصحاب و هم باوران ما این مطلب راانکار نمى‏کنند اما مى‏گویند:این وصیت در زمینه خلافت نبوده بلکه درباره بسیارى از امور و مسائل نو ظهور پس از ایشان بوده است. ⁽¹⁸⁾

وى اشعار فراوانى را از شاعران صدر اسلام زیر عنوان‏«اشعارى که درباره وصایت على سروده شده‏» ⁽¹⁹⁾ بازگو کرده است.او در توضیح این جمله امام که:«وصیت و وراثت در میان ایشان است‏»مى‏گوید:ما شک نداریم که على علیه السلام وصى پیامبر خدا بوده است،گو این که افرادى که از نظر ما کینه‏توزند،این نکته را قبول ندارند.البته به عقیده ما مقصود از وصیت نص و خلافت نیست‏بلکه مسائل دیگرى است که-اگر روشن شوند-شاید برتر و مهمتر از موضوع خلافت‏باشند. ⁽²⁰⁾

هر که من مولاى اویم على مولاى اوست

968-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:هر که من مولاى اویم على نیز مولاى اوست. ⁽²¹⁾

969-اى بریده!آیا من به مؤمنان از خود ایشان سزاوارتر نیستم؟عرض کردم:البته،اى پیامبر خدا. فرمود:هر که من مولاى اویم على هم مولاى اوست. ⁽²²⁾

970-عبد الرحمن بن ابى لیلى:على را دیدم که در رحبه (کوفه) مردم را سوگند مى‏دهد:شما را به خدا سوگند مى‏دهم اگر کسى از شما هست که شنیده باشد پیامبر خدا صلى الله علیه و آله در روز غدیر خم مى‏فرمود:«هر که من مولاى اویم،پس على مولاى اوست‏»برخیزد و گواهى دهد عبد الرحمن مى‏گوید:دوازده تن از بدریان که گویى هم اکنون یکایک آنان را مى‏نگرم،برخاستند و گفتند:گواهى مى‏دهیم که شنیدیم پیامبر خدا صلى الله علیه و آله در روز غدیر مى‏فرمود:آیا من به مؤمنان سزاوارتر نیستم...؟عرض کردیم:البته،اى پیامبر خدا.پیامبر فرمود:هر که من مولاى او هستم على نیز مولاى اوست.خدایا دوست‏بدار هر که را دوستدار على باشد و دشمن بدار هر که را با او دشمنى ورزد. ⁽²³⁾

على ولى هر مؤمنى است

971-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:على از من است و من از او.او ولى هر مؤمنى است. ⁽²⁴⁾

972-عمران بن حصین:پیامبر خدا صلى الله علیه و آله سپاهى را به فرماندهى على بن ابى طالب گسیل داشت.او در این سفر کارى کرد...ما هر گاه از سفر برمى‏گشتیم ابتدا خدمت پیامبر خدا صلى الله علیه و آله مى‏رسیدیم،پس،بر آن حضرت سلام کردیم...مردى از آن میان برخاست و عرض کرد:اى پیامبر خدا،على چنین و چنان کرد.

پیامبر از او روى گرداند.مرد دیگرى برخاست و همان گفت که آن اولى گفته بود.تا آن که چهارمى برخاست و سخنان همان نفر اول را به زبان آورد.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله در حالى که چهره‏اش متغیر شده بود رو به او کرده فرمود:رها کنید على را،رها کنید على را،رها کنید على را،همانا على از من است و من از او.او پس از من ولى هر مؤمنى است. ⁽²⁵⁾

973-وهب بن حمزه:با على بن ابی طالب از مدینه به مکه سفر کردم.در راه از او اندکى تندى دیدم. گفتم:وقتى برگشتم و پیامبر خدا صلى الله علیه و آله را دیدم از او بد خواهم گفت.او مى‏گوید:وقتى برگشتم و به دیدار پیامبر خدا صلى الله علیه و آله رفتم از على بدگویى کردم.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله به من فرمود:این حرفها را درباره على مگو.همانا على بعد از من ولى شماست. ⁽²⁶⁾

974-بریده اسلمى:پیامبر خدا به ما دستور داد به على به عنوان امیر مؤمنان سلام کنیم.در آن روز ما هفت نفر بودیم و من از همه کوچکتر بودم. ⁽²⁷⁾

على با حق است

975-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:على با حق است و حق با على و بر محور او مى‏گردد.

ابن ابی الحدید مى‏نویسد:در اخبار صحیحى از قول پیامبر آمده است که فرمود:على با حق است... ⁽²⁸⁾

976-حق با این است،حق با این است-یعنى على علیه السلام. ⁽²⁹⁾

977-حق با على است هر جا که رو کند. ⁽³⁰⁾

978-بار خدایا!هر طور که على گردید حق را با او بگردان. ⁽³¹⁾

979-على با حق است و حق با على.آن دو هرگز از هم جدا نشوند،تا آن گاه که در روز قیامت‏بر لب حوض نزد من آیند. ⁽³²⁾

على با قرآن است

980-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:على با قرآن و قرآن با على است و هرگز از هم جدا نشوند تا در کنار حوض (کوثر) نزدم آیند. ⁽³³⁾

981-على با حق و قرآن است و حق و قرآن با على و از هم جدا نشوند تا کنار حوض نزد من آیند. ⁽³⁴⁾

982-این على با قرآن است و قرآن با على.از هم جدا نمى‏شوند تا در کنار حوض بر من وارد شوند.پس آنچه را در این دو بر جاى نهادم از آنها بپرسید. ⁽³⁵⁾

على حجت‏خداست

983-انس در خدمت پیامبر نشسته بود که على علیه السلام وارد شد،پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: اى انس!من و این حجت‏خدا بر بندگان او هستیم. ⁽³⁶⁾

على دروازه علم پیامبر است

984-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:من شهر علم هستم و على دروازه آن،پس هر که علم خواهد باید از در بیاید. ⁽³⁷⁾

985-من شهر علم هستم و على دروازه آن.پس،هر که علم خواهد باید که از در آن وارد شود. ⁽³⁸⁾

986-على درگاه دانش من است. ⁽³⁹⁾

987-من سراى حکمتم و على در آن. ⁽⁴⁰⁾

988-على دروازه دانش من است و پس از من رسالت مرا براى امتم تبیین مى‏کند. ⁽⁴¹⁾

على داناترین مردم پس از من است

989-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:پس از من على بن ابی طالب داناترین فرد امت من است. ⁽⁴²⁾

990-على بن ابی طالب خداشناس‏ترین مردمان است و بیش از همه اهل‏«لا اله الا الله‏»را دوست دارد و بزرگشان مى‏دارد. ⁽⁴³⁾

991-پس از من،على آگاهترین فرد است‏به کار قضاوت و داناترین آنهاست. ⁽⁴⁴⁾

992-اى على!تو...وارث دانش منى. ⁽⁴⁵⁾

من و على از یک درخت هستیم

993-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:من و على از یک درختیم و دیگر مردمان از درختهاى گوناگون. ⁽⁴⁶⁾

994-اى على!مردم از درختهاى گونه گونند و من و تو از یک درخت. ⁽⁴⁷⁾

995-جابر:پیامبر صلى الله علیه و آله در عرفه بود و على رو به روى آن حضرت قرار داشت.پیامبر فرمود:اى على!نزدیک من آى و پنجه‏ات را در پنجه من گذار.اى على!من و تو از یک درخت آفریده شده‏ایم.من ریشه آن درختم و تو تنه آن و حسن و حسین شاخه‏هایش.هر که به شاخه‏اى از آن بیاویزد خداوند او را به بهشت در آرد. ⁽⁴⁸⁾

تو برادر من هستى

996-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله-به على علیه السلام-:تو در دنیا و آخرت برادر من هستى. ⁽⁴⁹⁾

997-من همان مى‏گویم که برادرم موسى گفت:«پروردگارا،سینه‏ام را فراخ گردان و کارم را آسان کن و از خانواده‏ام براى من وزیر و پشتیبانى قرار ده‏»،برادرم على را،«پشتم را به او قوى دار...». ⁽⁵⁰⁾

998-امام على علیه السلام-خطاب به پیامبر آن گاه که میان اصحابش پیوند برادرى ساخت-:هر آینه جان از تنم برفت و پشتم شکست آن گاه که دیدم با اصحاب خود چنان کردى و با من نه.اگر این رفتار شما از سر خشم بر من است‏بخشش و بزرگوارى از شماست!پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: قسم به آن که مرا به حق برانگیخت تو را آخرین نفر قرار ندادم مگر آن که براى خودم مى‏خواستمت.تو براى من همچون هارونى براى موسى با این تفاوت که پس از من پیامبرى نیست.تو برادر و وارث من هستى. ⁽⁵¹⁾

على از من و من از اویم

999-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:على از من است و من از اویم. ⁽⁵²⁾

1000-به على علیه السلام-:تو از من هستى و من از توام. ⁽⁵³⁾

1001-على براى من مانند سر من است‏براى پیکرم. ⁽⁵⁴⁾

1002-همانا گوشت على از گوشت من است و خون او از خون من. ⁽⁵⁵⁾

1003-به على-:اى على!تو از من هستى و من از تو.تو برادر و یار منى. ⁽⁵⁶⁾

از طرف من ابلاغ نمى‏کند مگر خودم یا على

1004-انس بن مالک:پیامبر صلى الله علیه و آله سوره برائت را (براى خواندن بر مشرکان) به دست على داد و فرمود: (این سوره را) نمى‏رساند مگر من یا مردى از خاندان من. ⁽⁵⁷⁾

1005-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:على از من است و من از على.از سوى من نمى‏رساند و ادا نمى‏کند مگر خودم یا على. ⁽⁵⁸⁾

تو براى من همچون هارونى

1006-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله-به على علیه السلام:تو نسبت‏به من همچون هارونى نسبت‏به موسى جز آن که پس از من پیامبرى نیست. ⁽⁵⁹⁾

1007-به على-:آیا نمى‏پسندى که نزد من همان جایگاهى را داشته باشى که هارون نزد موسى داشت،با این تفاوت که تو پیامبر نیستى؟مرا نشاید که بروم مگر آن که تو جانشین من باشى. ⁽⁶⁰⁾

1008-امام على علیه السلام:پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود:تو را جا گذاشتم که جانشین من باشى. عرض کردم:اى پیامبر خدا!آیا از تو بازمانم؟فرمود:آیا نمى‏پسندى که براى من چنان باشى که هارون براى موسى بود جز این که بعد از من پیامبرى نیست ⁽⁶¹⁾

ولایت على

1009-پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:اگر على را به ولایت و سرپرستى گیرید خواهید دید که رهنما و رهیافته است و شما را به راه راست مى‏برد. ⁽⁶²⁾

1010-اگر على را به خلافت‏برگزینید-که فکر نمى‏کنم چنین کنید-او را رهنما و رهیافته خواهید دید. ⁽⁶³⁾

1011-آن گاه که از موضوع فرمانروایى یا خلافت نزد آن حضرت سخن به میان آمد-:اگر آن را به على سپارید خواهید دید که رهنما و رهیافته است و شما را در راه راست مى‏برد. ⁽⁶⁴⁾

پى‏نوشتها:

(1-2-3-4) کنز العمال:3290033021،33022،32878.

(5) شرح نهج البلاغة لابن ابی الحدید:18/173.

(6-7) کنز العمال:32909،33009.

(8-9) تاریخ دمشق‏«ترجمة الامام علی علیه السلام‏»:2/212/706 و ص 258/775.

(10) شرح نهج البلاغة لابن ابی الحدید:3/98.

(11) نور الثقلین:5/73/74.

(12) تاریخ دمشق‏«ترجمة الامام علی علیه السلام‏»:2/230/734.

(13) امالی الطوسی:602/1244.

(14) امالی المفید:168/3.

(15-16) کنز العمال:36419،32952.

(17) تاریخ دمشق‏«ترجمة الامام علی علیه السلام‏»:3/5/1021.

(18-19) شرح نهج البلاغة لابن ابی الحدید:1/13 و ص 143-150.

(20) شرح نهج البلاغة لابن ابی الحدید:1/139.

(21-22-23) تاریخ دمشق‏«ترجمة الامام علی علیه السلام‏»:1/366/461 و ح 458 و 2/11/506.

(24) کنز العمال:32938.

(25-26) تاریخ دمشق‏«ترجمة الامام علی علیه السلام‏»:1/380/486 و ص 385/491.

(27) تاریخ دمشق‏«ترجمة الامام علی علیه السلام‏»:2/260/777.

(28) شرح نهج البلاغة لابن ابی الحدید:2/297.

(29) کنز العمال:33018.

(300) الکافی:1/294/1.

(31-32-33-34) تاریخ دمشق‏«ترجمة الامام علی علیه السلام‏»:3/118/1159 و ص 120/1162 و ص 124 و ص 125 کلاهما فی الهامش.

(35-36) تاریخ دمشق‏«ترجمة الامام علی علیه السلام‏»:3/125 فی الهامش و 2/273/793.

(37-38-39-40-41-42-43) کنز العمال:32890،32979،32911،32889،32981،32977،32980.

(44) امالی الصدوق:440/20.

(45) ینابیع المودة:1/397/17.

(46-47) کنز العمال:32943،32944.

(48-49-50) تاریخ دمشق‏«ترجمة الامام علی علیه السلام‏»:1/129/179 و ص 105/145 و ص 107/147.

(51) تاریخ دمشق‏«ترجمة الامام علی علیه السلام‏»:1/108/148.

(52) سنن ابن ماجة:119.

(53-54-55) کنز العمال:32880،32914،32936.

(56-57-58) تاریخ دمشق‏«ترجمة الامام علی علیه السلام‏»:1/109/149 و 2/377/873 و ص 378/875.

(59-60-61-62-63) کنز العمال:32881،32931،36488،32966،33072.

(64) تاریخ دمشق‏«ترجمة الامام علی علیه السلام‏»:3/69/1110 و 2/280/804.

میزان الحکمة جلد 1 صفحه 253

محمد محمدى رى‏شهرى