آیت الله بهجت فومنی از مراجع تقلید بلند پایه شیعیان در اواخر سال ???? ه ق یا در ????در شهر فومن واقع در استان گیلان متولد شد. او در ?? ماهگی مادر خود را از دست داد.
وی پنجمین فرزند کربلایی محمود بهجت است. کربلایی محمود بهجت، از معتمدین شهر فومن بود و در ضمن اشتغال به کسب و کار، به رتق و فتق امور مردم می‌پرداخت و اسناد مهم و قباله‌ها به گواهی وی می‌رسید. وی اهل ادب و ذوق بوده و در مراثی اهل بیت پیامبر اسلام به ویژه امام سوم شیعیان شعر می‌سرود.
تحصیلات
محمدتقی بهجت تحصیلات ابتدایی را در مکتب خانه فومن گذراند و در همان شهر به تحصیل مقدمات علوم اسلامی پرداخت. وی به سال ???? قمری در سن چهارده سالگی به عراق رفت و در مدت چهار سالی که در کربلا بود بخش زیادی از کتاب‌های فقه و اصول شیعه را فراگرفت پس از آن به نجف مهاجرت نمود و قسمت‌های پایانی سطح را زیر نظر اساتیدی چون شیخ مرتضی طالقانی گذراند.
رهسپاری به ایران
 |
لحن این مقاله یا بخش برای ویکی‌پدیا، غیر رسمی یا نامناسب است. برای راهنمایی بیشتر به راهنمایی برای نوشتن مقاله‌های بهتر رجوع کنید. احتمالاً در بحث همین صفحه توضیحی درباره این مطلب موجود باشد. |
معمولاً رسم بر این است که روحانیون مسلمان پس از اتمام تحصیلات دینی به جایی برای تبلیغ دین خود می‌روند که به آن اصولاً هجرت می‌گویند. محمدتقی بهجت نیز بعد از پایان رسانیدن تحصیلات خود در سال ???? به ایران و زادگاه خود رفت و چند ماهی را در فومن ماند و بعد نیز بر آن شد که دوباره به حوزه? علمیه? نجف برود در راه قصد زیارت حرم معصومه و اطّلاع یافتن از وضعیت حوزه? قم را کرد؛ ولی در طول چند ماهی که در قم توقف کرده بود خبر فوت استادان بزرگ نجف یکی پس از دیگری شنیده می شد، لذا او تصمیم گرفت که در شهر قم اقامت کند و در آنجا تحصیلات خود را ادامه بدهد. پس از چند ماه اقامت در حوزه علمیه قم که نوپا بود او به قول شاگرد خود آیت‌الله مصباح (که این قول برگرفته از سایت خود آیت‌الله بهجت است) برجسته‌ترین شاگرد علمای دینی شد: « آیت‌الله بهجت از همان زمانی که آیت‌الله بروجردی در قم درس شروع کرده بودند از شاگردان برجسته واز مُستَشکِلین معروف و مبرّز درس ایشان بودند. معمولاً استادانی که درس خارج می‌گویند، در میان شاگردانشان یکی دو سه نفر هستند که ضمن اینکه بیش از همه مطالب را ضبط می کنند احیاناً اشکالاتی به نظرشان می‌رسد که مطرح و پی‌گیری می‌کنند تا مسائل کاملاً حل شود. اینان از دیگران دقیق‌ترند، و اشکالاتشان علمی‌تر و نیاز به غور و بررسی بیشتری دارد، و ایشان در آن زمان چنین موقعیتی را در درس مرحوم آیت‌الله بروجردی داشتند.[?]
اساتید
اساتید فقه و اصول
اساتید اخلاق
- سیدعبدالغفار
- سیدعلی قاضی
اساتید فلسفه
مرجعیت
وی همواره از قبول مرجعیت سرباز می‌زده‌است. قبل از مرگ آیت‌الله اراکی جامعه? مدرسین مرجعیت وی را اعلام کردند و افرادی چون آیت‌الله جوادی آملی و آیت‌الله مشکینی نیز وی را به عنوان مرجع تقلید معرفی نمودند.
محمدتقی مصباح یزدی در این باره گفته‌است:
بعد از مرجعیت منزل آیت الله بهجت هیچ تغییری نکرده‌است، ملاقات و پذیرایی از بازدید کنندگان در منزل امکان ندارد لذا در اعیاد و ایام سوگواری، در مسجد فاطمیه از ملاقات کنندگان پذیرایی می‌شود. اصولاً قبول مرجعیت ایشان به نظر من یکی از کرامات ایشان است، یعنی شرایط زندگی ایشان آن هم در سن هشتاد سالگی به هیچ وجه ایجاب نمی‌کرد که زیر بار چنین مسؤلیتی برود، و کسانی که با ایشان آشنایی داشتند هیچ وقت حدس نمی‌زدند که امکان داشته باشد آقا یک وقتی حاضر بشوند پرچم مرجعیت را به دوش بکشند و مسولیتش را قبول بکنند. و بدون شک جز احساس یک وظیفه متعین چیزی باعث نشد که ایشان این مسؤلیت را بپذیرند. و باید گفت که رفتار ایشان در این زمان با این وارستگی و پارسایی، حجت را بر دیگران تمام می‌کند که می‌شود در عین مرجعیت با سادگی زندگی کرد، بدون اینکه تغییری در لباس، خوراک، مسکن، خانه و شرایط زندگی پیش بیاید.
تدریس
وی پس از ورود به قم تا کنون به تدریس خارج فقه و اصول اشتغال دارد. محل تدریس درس خارج وی ابتدا در حجرات مدارس و بعد در منزل شخصی خود و اکنون در مسجد فاطمیه واقع در گذرخان تشکیل می‌گردد و محل اقامه نماز جماعت و مراجعات عمومی وی نیز همین مسجد است.
روش درس دادن
کتابهایی که وی خوانده و مورد بررسی قرار داده است کمتر مورد توجه علمای شیعه فرار گرفته است از خوارزمی تا ابن سینا. آیت‌الله مسعودی که از شاگردان او است درباره? ویژگی تدریس وی می‌گوید: «سبک درس ایشان سبک خاصی است. معمولاً آقایان مراجع و بزرگان در درس خارج یک مسأله‌ای را مطرح می‌کنند و اقوال دیگران را یکی یکی ذکر می‌کنند، سپس یکی را نقد می‌کنند و دیگری را تأیید، و سرانجام یکی از آن نظرات را می‌پذیرند، یا نظریه? دیگری را انتخاب می‌کنند. ولی ایشان بر خلاف همه، نقل اقوال نمی‌کنند بلکه ابتدا مسأله را مطرح می‌کنند و بعد روند استدلالش را بیان می‌کنند. اگر شاگرد آراء علماء را دیده و مطالعه کرده باشد، می‌فهمد که دلیلی را که استاد ذکر می کند چه کسی گفته است، و اشکال یا تأییدی را که می‌کند می‌فهمد به سخن چه کسی اشکال یا قول چه کسی را تأیید می‌کند. لذا هر کس بخواهد در درس ایشان شرکت کند باید مبانی و نظرات آقایان دیگر را دیده باشد.»
جایگاه دانش
آیت‌الله بهحت در نزد شاگردان خود دارای جایگاه دانش دینی بالایی است ولی مخالفینی هم دارد. روزی در درس کفایه یکی از شاگردانِ آخوند خراسانی به نحوه? تقریر مطالب آخوند خراسانی توسط بهجت اعتراض می‌کند، ولی با توجه به اینکه از همه? طلاب شرکت کننده در درس کم سنّ و سال‌تر بوده در جلسه? بعدی پیش از حضور استاد مورد اعتراض و انتقاد شدید شاگردان دیگر قرار می‌گیرد، ولی در آن هنگام ناگهان استاد وارد می‌شود و متوجه اعتراض شاگردان به وی می‌گردد. سپس خطاب به آنان می‌گوید: «با آقای بهجت کاری نداشته باشید.» همه ساکت می‌شوند آنگاه استاد ادامه می‌دهد: «دیشب که تقریرات درس مرحوم آخوند را مطالعه می‌کردم متوجه شدم که حقّ با ایشان است» و پس از این سخن، از جدیت و نبوغ آیت‌الله بهجت تمجید می‌نماید. محمد تقی جعفری می‌گوید: «آن هنگام که در خدمت آقا شیخ کاظم شیرازی مکاسب می‌خواندیم، آیت‌الله بهجت نیز که اینک در قم اقامت دارند، در درس ایشان شرکت می‌نمودند، خوب یادم هست که وقتی ایشان اشکال می‌کردند آقا شیخ کاظم با تمام قوا متوجه می‌شد، یعنی خیلی دقیق و عمیق به اشکالات آقای بهجت توجه می‌کرد، و همان موقع ایشان در نجف به فضل و عرفان شناخته شده بود.»
برخی از شاگردان
- محمد تقی مصباح یزدی
- عبدالمجید رشید پور
- سید مهدی روحانی
- علی پهلوانی تهرانی
- مختار امینیان
- محمدهادی فقهی
- هادی قدس
- محمود امجد
- محمد ایمانی
- محمد حسن احمدی فقیه یزدی
- محمد حسین احمدی فقیه یزدی
- مسعودی خمینی
- سید رضا خسروشاهی
- اسماعیل عابدی
- حسن لاهوتی
- عزیز علیاری
- سید محمد مؤمنی
- حسین مفیدی
- محمد کریم پارسا
- جواد محمد زاده تهرانی
- سید صابر مازندرانی
- شهید نمازی شیرازی
- حاج ولیرضا قربانی حق (امام جماعت مسجد ولیعصر بالامحله فومن)
تألیفات
- رساله توضیح المسائل (فارسی و عربی)
- مناسک حجّ
- وسیله النجاة
- جامع المسائل
- تعلیقه بر مناسک شیخ انصاری
- دوره اصول
- حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری
- دوره طهارت
- دوره خمس و حج
- دوره زکات
- حاشیه بر ذخیرة العباد شیخ محمد حسین غروی
- تقریبا یک دوره فقه فارسی
- دوره الصلوة
وی در تألیف سفینة البحار با شیخ عباس قمی نیز همکاری داشته‌است.
مراجع
منابع
پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله العظمی بهجت
طبقه بندی: تقلید
